ΕΤΗΣΙΟΣ ΧΟΡΟΣ- 8 ΓΕΝΑΡΙΟΥ 2011

Χρόνια Πολλά!

Αρνιά, Κατσίκια,
Πιδιά, Ν'φάδες, Γαμπροί,
Γειά, Δύναμ, Γρόσσια
κι' απ'ούλα τα καλά!
Κι τ'χρόν! Με 'γειά!

Βραβεύσεις Αριστούχων μαθητών 2010

Βραβεύσεις Αριστούχων μαθητών 2010

Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης στα πλαίσια της ετήσιας τιμητικής βράβευσης των επιτυχόντων μαθητών Σαρακατσάνικης καταγωγής από το Ν. Ροδόπης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας καθώς και των αριστούχων μαθητών όλων των τάξεων της Β’βάθμιας εκπαίδευσης  (από 1^η Γυμνασίου μέχρι 3^η Λυκείου) της εκπαιδευτικής περιόδου 2009-2010, καλεί όλους τους ενδιαφερόμενους να ενημερώσουν τον Σύλλογο είτε στο τηλέφωνο 2531026861 είτε στο email του Συλλόγου sysathra@yahoo.gr προκειμένου να συμπεριληφθούν στις καταστάσεις βράβευσης.

Εθελοντική Αιμοδοσία

Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης συμμετέχει στην εθελοντική αιμοδοσία στις 25 Νοεμβρίου 2010 στην κεντρική πλατεία Κομοτηνής και από Ω/10:00 μέχρι Ω/14:00, και καλεί τα μέλη του να συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια.

Γιορτή Φλάμπουρα 2010-Εκδρομή στη Σλίβιανη Βουλγαρίας

Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης διοργανώνει 2ήμερη εκδρομή για τη γιορτή του Φλάμπουρα των Σαρακατσαναίων Βουλγαρίας

Η νυφιάτικη σαρακατσάνικη φορεσιά της 80χρονη κας Ασημένιας

Αναδημοσίευουμε από την εφημερίδα "Εμπρός" το παρακάτω άρθρο:

Η νυφιάτικη σαρακατσάνικη φορεσιά της 80χρονη κας Ασημένιας
Μια φορεσιά, μια ιστορία ζωής…
Την ύφανε στον αργαλειό, την κέντησε και την φόρεσε 17 χρονών νύφη το 1950! Τώρα την παρέδωσε στην κόρη της για να συνεχιστεί η παράδοση…

Μαριάννα Ξανθοπούλου
marianaxan@yahoo.gr
  
 
 
Ακριβό κειμήλιο απ’ το χιλιόχρονο σεντούκι της παράδοσης, αλλά και της ζωής της, παρέδωσε η 80χρονη κα Ασημένια Καζάκου στην κόρη της Μαρία, να το’ χει και να θυμάται την μάνα της, τη ζωή της , τη σαρακατσάνικη ρίζα της. Ένα ακριβό κειμήλιο γι αυτήν μιας και ήταν η νυφιάτικη παραδοσιακή φορεσιά της που την έφτιαξε και την κέντησε εξ ολοκλήρου με τα χεράκια της και την φόρεσε 17 χρονών νύφη το 1950!
 
Μια φορεσιά, μια ιστορία ζωής…
Μια φορεσιά ιστορικό πειστήριο μιας άλλης εποχής και ζωής, της νομαδικής ζωής των Σαρακατσάνων που έληξε περίπου στα χρόνια του ’50, οπότε και σταμάτησε να φοριέται η σαρακατσάνικη φορεσιά,  που αντικατοπτρίζει και εκφράζει όλη την ιδιαιτερότητα της ψυχοσύνθεσης των Σαρακατσάνων την κουλτούρα και την αισθητική τους και είναι σε απόλυτη αρμονία με τη λειτουργικότητα που απαιτεί η καθημερινότητα. . Και της κας Ασήμως  η φορεσιά της ταίριαζε απόλυτα με τη ζωή της! Μιας ζωής σημαδεμένης με θανατικά και ορφάνια απ’ τα πρώτα χρόνια της ζωής της, που την αποδίδει το μαύρο της  χρώμα,  τραχιάς και πολυκύμαντης σαν τους… πλισέδες της φούστας της και της σκληροτράχηλης καθημερινότητάς της ν’ αναστήσει τα 6 μικρά της αδέλφια, λευκό το μεσοφόρι όπως τ’ όνειρά της. Μια εναλλαγή του άσπρου και του μαύρου η ζωή της όπως και η φορεσιά της…Και πολλά τα κεντίδια στην τραχηλιά, στα μανίκια και τις γκέτες στην πετσέτα (έμπαινε στο λαιμό) στο γιλέκο και τα φρούτα(πάνω απ’ το μανίκι)και το ζωνάρι και το τσαμαντάνι(μέσα π’ το γιλέκο).  Γεωμετρικά σχήματα και σχηματοποιημένα λουλούδια, σε κόκκινο και μαύρο χρώμα, και σταυροί, απαραίτητο φυλακτό, δένουν όλα λιτά και εντυπωσιακά όπως ο μπόχος (μαντίλα) τα μαλλιά της …Βαριά αλλά και βαρύτιμη όπως και η ίδια που χαλύβδωσε την ψυχή της με υπέρτατες αξίες και … με θάρρος, παλλικαρισμό,  υπομονή καρτερικότητα και αξιοπρέπεια και αντιμετώπισε όλες τις δυσκολίες της ζωής της…
 
Την ύφανε στον αργαλειό και την κέντησε…
Μόνη της την έφτιαξε την νυφιάτικη στολή της η κα Ασήμω: «Κούρεψα τα πρόβατα, έξυσα το μαλλί, το’ βαψα και έπειτα την ύφανα στον αργαλειό. Μια – μια κλωστή…  Μερόνυχτα την κεντούσα…εμείς δεν βγαίναμε στα χωράφια. Οι άντρες ήταν στα ζώα και μεις καθόμασταν σπίτι και κάναμε τέτοιες δουλειές». Η κα Ασήμω θυμάται την μέρα που την πρωτοφόρεσε…στο γάμο της 57 χρόνια πριν στο Χρυσοχώρι Χρυσούπολης: « 8 μέρες κράτησε ο γάμος…κι άλλαξα 8 φορές ρούχα. Αυτά ήταν η προίκα μου!  Έτσι ήταν το έθιμο…είχαμε και ένα άλλο έθιμο. Μας δώριζαν 50 ζευγάρια κάλτσες και 40 πατούνες και μετά όταν γεννούσες τα δώριζες εσύ…Πολύ γλέντι παιδί μου… Σφάξαμε τόσα κατσίκια που νόμιζες και ήσουν σε χασάπικο…Ο άντρας μου δεν φορούσε  σαρακατσάνικα φορούσε ντόπια…Είχα και άλλες φορεσιές και τις πέταξα από τότε που τις βγάλαμε… Αυτή όμως τη νυφικιά μου την κράτησα…Την έδωσα στην κόρη μου την Μαρία έτσι να περάσει από γενιά σε γενιά.»!

ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΧΟΡΟΥ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ

Πραγματοποιήθηκε σήμερα στην πολιτιστική στέγη του Συλλόγου μας ο καθιερωμένος αγιασμός των τμημάτων του χορευτικού του Συλλόγου μας.Ευχαριστούμε τον πατήρ Νικόλαο Κυριακού Ιερέα της Διαλαμπής για την τέλεση του αγιασμού.
Το ΔΣ εύχεται στα παιδιά του χορευτικού καλή αρχή, καλή δύναμη και πάντα με υγεία.

 

Κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός του απόδημου Ελληνισμού το Συναπάντημα των Σαρακατσάνων

Αναδημοσιεύουμε από την εφημερίδα "ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ''


Μοναδικές στιγμές χαράς και συγκίνησης έζησε ο σύλλογος Ποντίων Ν. Ροδόπης Η Τραπεζούντα που συμμετείχε με τη χορευτική ομάδα και μέλη του συλλόγου στο 19ο Συναπάντημα των Σαρακατσάνων της Βουλγαρίας ύστερα από πρόσκληση συμμετοχής από την Ομοσπονδία Σαρακατσάνων Βουλγαρίας.
Το συναπάντημα των Καρακατσαναίων της Βουλγαρίας όπως αυτοαποκαλούνται οι περίπου 30.000 Σαρακατσάνοι της Βουλγαρίας έλαβε χώρα σε ένα καταπληκτικό λιβάδι σε υψόμετρο 1000μ στην Οροσειρά της Καραντήλας στην περιοχή του Σλίβεν.
Η όλη διοργάνωση ήταν άρτια από κάθε πλευρά όπως επίσης η φιλοξενία αλλά και η συμπεριφορά του κόσμου. Το συναπάντημα χαρακτηρίστηκε από μεγάλη επιτυχία αφού το τίμησαν χιλιάδες Έλληνες από όλη την επικράτεια της Βουλγαρίας αλλά και Σαρακατσάνικοι Σύλλογοι από την Ροδόπη, τον Έβρο και την Αιτωλοακαρνανία.
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ροδόπης «Η Τραπεζούντα», Γιάννης Νικολαΐδης, αναφερόμενος στο συναπάντημα σημείωσε πως «εμείς νοιώσαμε πραγματικά περήφανοι όταν ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Σαρακατσάνων της Βουλγαρίας Κώστας Μπαλέστραβος αναφερόμενος στην δική μας συμμετοχή είπε: «Καλωσορίζουμε τον Πρόεδρο του Σύλλογου Ποντίων Ν. Ροδόπης Η Τραπεζούντα κ. Νικολαΐδη Γιάννη, τα μέλη και τους χορευτές του συλλόγου των Ποντίων στο 19^ο Συναπάντημα των Καρακατσάνων της Βουλγαρίας και τους ευχαριστούμε εκ βάθους καρδίας διότι είναι η πρώτη μη Σαρακατσάνικη αποστολή που μας τιμά από την Ελλάδα γεγονός που έχει ιδιαίτερη βαρύτητα μια και αρκετά μέλη του συλλόγου των αδελφών Ποντίων προέρχονται από το κομμάτι του απόδημου Ελληνισμού των τέως Σοβιετικών Δημοκρατιών».
Νοιώσαμε περήφανοι επίσης για τους Σαρακατσάνους της Βουλγαρίας αλλά και για τους εναπομείναντες Θρακιώτες της Ρωμυλίας εκεί στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας διότι έχουν διατήρηση ζωντανή την ελληνική γλώσσα, τα ήθη και τις παραδόσεις των προγόνων αλλά έχουμε ηθικό χρέος να αναφερθούμε και στην πικρία που είδαμε στα πρόσωπά τους από την μη ικανοποίηση επιμέρους χρόνιων ζητημάτων αναφορικά με τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας, τη μη στήριξη των πολιτιστικών ανταλλαγών με πολιτιστικούς φορείς της Ελλάδας και τον αποκλεισμό τους από την τριτοβάθμια ελληνική εκπαίδευση.
Τα νεαρά Σαρακατσανόπουλα δεν σταμάτησαν να χορεύουν και να τραγουδάν ενώ το πάθος τους και η αγάπη τους για την παράδοσής που ήταν έκδηλη δημιούργησαν μια ατμόσφαιρα πραγματικά αυθεντική με τον Φλάμπουρα να μη έχει βγει από το χορό μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Σε όλη την εκεί παρουσία μας ήμασταν μια όμορφη παρέα μαζί με τους Σαρακατσάνους του Έβρου αλλά και της Ροδόπης και τους δύο αξιόλογους  Πρόεδρους των συλλόγων Γιάννη Πιστόλα και Νάκο Γιώργο.
Παροτρύνουμε λοιπόν και τους υπόλοιπους πολιτιστικούς συλλόγους της περιοχής μας για μια μαζικότερη συμμετοχή στο επόμενο συναπάντημα των Σαρακατσαναίων της Βουλγαρίας ώστε να νοιώσουν και να πιστέψουν ότι και τα υπόλοιπα κομμάτια του Ελληνισμού τους αισθάνονται δικούς τους.
Η σύσφιξη των σχέσεων με τον απόδημο ελληνισμό που αποτελεί βασικό καταστατικό στόχο του συλλόγου μας θεωρείται σήμερα ίσως περισσότερο από πότε άλλοτε στο παρελθόν ένα από τα σημαντικότερα  πλεονεκτήματα του Ελληνισμού που θα μπορούσε μέσα από μεθοδευμένες στοχεύσεις να βοηθήσει και στην βελτίωση των οικονομικών της χώρας.
Εμείς θα είμαστε πάντα αρωγοί σε προσπάθειες που αφορούν την διάσωση και διάδοση του Ελληνικού Πολιτισμού ενώ η φιλία που αναδύθηκε από αυτό το αντάμωμα με τον Πρόδερο της Ομοσπονδίας Κώστα Μπαλέστραβο αλλά και τα άλλα μέλη τους Χρήστο Τάκο, Γιώργο Κίτσο, Δημήτρη Καραπέτρο και Γιάννη Μπίκο θα έχει συνέχεια μια και τους περιμένουμε το επόμενο καλοκαίρι στο δικό μας 10^ο συναπάντημα στον χώρο δασικής αναψυχής “Παρχάρια”  στην περιοχή του Οχυρού της Νυμφαίας».

ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΥ

Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης προσκαλεί όποιον ενδιαφέρεται να εγγραφεί σε ένα από τα τμήματα εκμάθησης σαρακατσάνικων χορών αρχαρίων, μεσαίων, προχωρημένων, για παιδιά, εφήβους, νέους και ενήλικες. Οι εγγραφές θα πραγματοποιούνται από τις 6 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2010 από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 6 το απόγευμα έως τις 9 το βράδυ, στα γραφεία της Πολιτιστικής Στέγης του Μορφωτικού Συλλόγου Σαρακατσάνων Θράκης, στην οδό Αγίου Γεωργίου 23, στην Κομοτηνή. Τηλ: 25310-26861

19ο ΑΝΤΑΜΩΜΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ-ΕΚΔΡΟΜΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ

Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης διοργανώνει 3ήμερη εκδρομή για το αντάμωμα Σαρακατσαναίων Βουλγαρίας

Απεβίωσε ο Χρήστος Ρούφος "Τρανός''

Αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα του ΣΣ Ν.Έβρου:

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ "ΤΡΑΝΕ"

Με βαθιά θλίψη σας αναγγέλλουμε το θάνατο του επιτίμου Προέδρου του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Έβρου  Χρήστου Ρούφου «Τρανού»   Η νεκρώσιμη ακολουθία θα τελεστεί την Δευτέρα 09 Αυγούστου 2010 και ώρα 10:00 στον Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης  του Σωτήρα     Το Δ.Σ του Συλλόγου και τα μέλη εκφράζουν τα θερμά τους συλλυπητήρια στην oικογένεια και του συγγενείς του εκλιπόντος .   Καλό ταξίδι   Τρανέ Και από το Σύλλογό μας εκφράζουμε τα θερμά συλλυπητήρια μας στην οικογένειά του.

ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΙΑ 2010

Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στις 24 Ιουνίου η εκδήλωση "Καλογιάννια 2010". Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους όλες οι τοπικές αρχές, Σύλλογοι Σαρακατσάνων Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης,  Σαρακατσάνοι και φίλοι των Σαρακατσάνων από την ευρύτερη περιοχή. Την παραμονή, στις 23 Ιουνίου τελέστηκε εσπερινός και αρτοκλασία.Ο Μορφωτικός Σύλλογος Σαρακατσάνων Θράκης ευχαριστεί ιδιαιτέρως τα μέλη του που αναπαρέστησαν το δρώμενο, τα παιδιά του χορευτικού συγκροτήματος του Συλλόγου μας και των Συλλόγων Σαρακατσαναίων Ξάνθης, Καβάλας, Δράμας καθώς και τους χορηγούς μας.

Καλογιαννια 2010

Στις 24 Ιουνίου και Ω.20:30 ο Σύλλογος μας θα αναβιώσει το έθιμο του Άη-Γιάννη του Κλήδωνα. Σας περιμένουμε!

Αναδημοσιεύουμε από το ιστολόγιο του φίλου κ. Γεωργίου Κολοβού του ΣΣ Ημαθίας "ΠΟΡΤΡΑΙΤΑ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΑΙΩΝ" την παρουσίαση του Χρήστου Ρούφου. Ο Χρήστος Ρούφος είναι από τα πρώτα μέλη του Μορφωτικού Συλλόγου Σαρακατσάνων Θράκης (έτος ιδρύσεως 1970, όταν και δημιουργήθηκε ο 1ος Σύλλογος Σαρακατσαναίων στη Θράκη).

ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΟΥΦΟΣ (ΤΡΑΝΟΣ)

ΕΝΑΣ ΜΥΘΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΥΣ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ

του Γιάννη Πιστόλα

Ο Χρήστος Ρούφος, όπως γράφει η ταυτότητά του, γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1934. Ό ίδιος λέει, μάλλον είναι λίγο τρανύτερος. Είναι το πρώτο παιδί του Βαγγέλη Ρούφου και της Κατερίνας Γεωργαντά και γεννήθηκε στη Λευκίμη του Σουφλίου Έβρου.

Έζησε τη νομαδική ζωή, με τις μετακινήσεις των Σαρακατσάνικων τσελιγκάτων μέχρι το 1947, μεταξύ των βουνών του Λειβαδίτη Ξάνθης, της Κίρκης Έβρου, Κασσιτερά Σαππών , Καλαντζί-ντερέ και Αλεξανδρούπολης.

Το 1990, όπως λέει ο ίδιος στα «πεπρωμένα» του Συλλόγου :

«Γεννήθηκα σε τσιατούρα και μεγάλωσα σε καλύβι, το χειμώνα στα χειμαδιά και το καλοκαίρι στα β’νά. Τον παππού μου δεν τον γνώρισα, γνώρισα δυό από τα αδέλφια του, όχι για πολύ όμως γιατί χωρίσαμε λόγω της κατοχής. Επιστρέφοντας από τα βουνά της Χαϊντούς, της Ξάνθης, μείναμε στα Κασσιτερά Σαππών. Εκεί έκανε, σ’ αυτό το χειμαδιό, ένας πρώτος ξάδελφος του παππού μου, Ρούφος και αυτός, ένας πανέξυπνος άνθρωπος. Το 1941 ήταν 87 χρονών. Στο τσελιγκάτο αυτό δεν έμεινε κανένα παιδί αγράμματο, και ήταν ο μόνος που έλεγε ότι και τα κορίτσια πρέπει να μάθουν «μια κλίτσα» γράμματα, δεν πειράζει να ξέρουν να βάζουν την υπογραφή τ’ς. Τα παλιά τα χρόνια τα κορίτσια δεν τα ’στελναν σχολειό.

Ο Παππου-Μιχάλης όπως τον λέγαν ήταν πανέξυπνος, ήξερε πολλά γράμματα και ιστορία. Θυμάμαι μας έκανε τρείς ώρες μάθημα και λογαριασμούς και μιά ώρα τραγούδια κλέφτικα και μας εξήγαγε για το κάθε τραγούδι που αναφέρονταν σε όνομα, τοποθεσία, πόλη, χωριό κλπ, γιατί το τραγουδούν, ποιός ο σκοπός που πρέπει να μάθουμε τα τραγούδια ιστορικού περιεχομένου και άλλα. Λές και ήταν μάντης, αυτά που συναντάμε σήμερα , μας τα έλεγε όλα. Όπως όλοι οι γερόντοι μας έλεγαν , «θα έρθουν τα χρόνια που θα ξαναπάμε στα μέρη που έχουμε εγκαταλείψει εξαίτίας των Τούρκων» , εννοούσαν τα Τζουμέρκα και τα Άγραφα. «Θα σμίξουμε με τον κόσμο μας που έχουνε μείνει εκεί στην οροσειρά της Πίνδου και νοτιότερα». Και αυτό έγινε πραγματικότητα απο το 1981 με το Πανελλήνιο Αντάμωμα Σαρακατσαναίων.

Το 1956 πήγε φαντάρος στο Γουδί, καμαρώνει γιατί έκανε υποδεκανέας, ομαδάρχης ομάδας υποστήριξης λέει, μέχρι τον Ιούλιο του 1958.

Δυσκολεύτηκε λίγο να παντρευτεί, ζόρικος όπως ήταν δεν ανέχονταν να τον περνούν από τις δοκιμασίες ανάγνωσης και λογαριασμών, για να δούν αν γνωρίζει γράμματα. Έτσι έγινε το προξενειό, κάποιος δάσκαλος απο τα Γιάννενα, με την φωτογραφία της μετέπειτα συζύγου του και με την υποστήριξη της αδελφής της μάνας του, στην Αισύμη, αυτοί το ξεκίνησαν. Ετσι, όπως λέει ο ίδιος, στις 20 Νοεμβρίου του 1960, ο πατέρας του ο Βαγγέλης, η αδελφή του η Μαρία, ο Τατσίνας, ο Καράλης ο Βαγγέλης, ο Μπουρντούνης ο Χρήστος και ο ίδιος, με ένα επταθέσιο ταξί, ξεκίνησαν, διανυκτέρευσαν στη Θεσσαλονίκη την πρώτη μέρα, την δεύτερη στα Γιάννενα, πήγαν στο Αβγό Ιωαννίνων, βρήκαν και είδαν απο κοντά την Λευκοθέα Τζήμα και την άλλη μέρα πίσω ξανά όλοι μαζί, διανυκτέρευση στην Κατερίνη και μετά Αλεξανδρούπολη και έτσι παντρεύτηκαν. Ευτύχισαν να κάνουν τρία κορίτσια, την Κατερίνα, την Μαρία και την Περιστέρα. Και οι τρείς είναι παντρεμένες με Σαρακατσάνους γαμπρούς,. Το Γούλα απο την Ευκαρπία Σερρών, τον Μπάτζιο απο το Παλλάδιο Ροδόπης και τον Καραλή τον Θανάση απο την Αλεξανδρούπολη.

Το όνομα “Τρανός”, που τον συνοδεύει σε όλη του την ζωή το «χρωστάει» στον αρχιτσέλιγκα τον Νίκα τον Πιστόλα, ο οποίος η αλήθεια είναι οτι το ξεκίνησε όχι με τόσο θετική αντίληψη, μάλλον ήταν λίγο ειρωνικά. Αφορμή ήταν η διανομή αγροτικού κλήρου. Επειδή εκείνη την εποχή στους Σαρακατσάνους σαν κτηνοτρόφους δεν τους έδιναν γεωργικό κλήρο, ή αν τους έδιναν τους έδιναν μισό, ξεκίνησε λοιπόν ο «Τρανός», ηγούμενος μιας κίνησης διαμαρτυρίας, υποστηρίζοντας οτι πρέπει και οι Σαρακατσάνοι γιατί το δικαιούνται, να πάρουν πλήρη γεωργικό κλήρο, πράγμα το οποίο αμφισβητούσε ο Νίκας ο Πιστόλας λέγοντας «σιγά μην γένει …Τρανός άνθρωπος .. αυτός .. που θα το πετύχει……» - και το πέτυχε, αυτός και άλλοι λίγοι πήραν κανονικό κλήρο, αλλά πέτυχε να τον συνοδεύει σε όλη του την ζωή και το όνομα «Τρανός».

Έκανε πολλές δουλειές, αγρότης , κτηνοτρόφος, θηροφύλακας , οικοδόμος και άλλες, εκείνο όμως που δεν χόρτασε ποτέ είναι τα γίδια, όπως λέει ο ίδιος.

Η ενασχόληση με Σύλλογο άρχισε το 1962 όταν για πρώτη φορά άκουσε την λέξη σύλλογος από την αείμνηστη Ελένη Φιλιππίδου. Μετέπειτα εντυπωσιάστηκε από τους Σαρακατσάνους φοιτητές Θεσνίκης μεταξύ των οποίων οι Βαγγέλης Μπίκος, Βασίλης Σερμπέζης, Σταύρος Μπόνιας κ.α, οι οποίοι ήδη είχαν λειτουργήσει το Σύλλογο Φοιτητών. Το 1969 ο Χαραλαμπίδης Κυριάκος (Πόντιος μεν αλλά λάτρης της παράδοσης και Δντής της Α.Τ.Ε. στην Αλεξανδρούπολη) τον υποκίνησε και πάλι για την δημιουργία Συλλόγου Σαρακατσαναίων. Το 1975 γράφτηκε ως μέλος στον Μορφωτικό Σύλλογο των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσάνων, με έδρα την Κομοτηνή. Το 1976-77 ξεκίνησε (Ιδρύθηκε) ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν. Έβρου, με τον οποίο και ενεπλάκη στη συνέχεια.

Ο ίδιος σε γραπτά του λέει « Το 1962, η αείμνηστη Ελένη Φιλιππίδου σε μια προσωπική συζήτηση σχετικά με την παράδοση, τα ήθη και έθιμα των Σαρακατσαναίων, του συνέστησε δημιουργία Πολιτιστικού Συλλόγου. Αποφασίζεται η ίδρυση απο 30 μέλη, σαν μια συμβολική επιτροπή να διατηρηθεί η παράδοση, το 1976 τα μέλη γίνονται πέρα των 150, καλείται Γ.Σ, εκλέγεται Δ.Σ και λειτουργεί βάση Καταστατικού, διοργανώνει εκδηλώσεις και συμμετέχει σε πάρα πολλές γιορτές και πανηγύρια στην Περιοχή. Το 1980 πρωτοστατούν στην δημιουργία Πανελλήνιας Ομοσπονδίας με έδρα την Θεσσαλονίκη και καθορίζεται και το αντάμωμα»

Το 1980 εκλέγεται Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Ν. Έβρου, το 1987 εκλέγεται Πρόεδρος μέχρι τον Μάρτιο του 2000 συνεχόμενα. Το 1988 διοργανώνεται απ’ τον ίδιο ως Πρόεδρο, αφού προηγουμένως το είχε ξαναοργανώσει ο Αποστόλης Ντόλας ως Πρόεδρος, αντάμωμα στην περιοχή «Τρείς Βρύσες» και την ίδια χρονιά ξεκίνησε η ιδέα του οικισμού, η οποία ιδέα εξελίχθηκε σε επεισόδιο. Τότε ήταν Νομάρχης ο κ.Πάχτας, Δασάρχης ο κ.Αλεξανδρής και Πρόεδρος της Αισύμης ο κ.Τσαγιαννίδης, γίναν φασαρίες με τους Μουσουλμάνους κατοίκους της περιοχής και όχι μόνον, ακολούθησαν δικαστήρια για την περιοχή, με μεσολάβηση ακόμη και του τότε Μουσουλμάνου βουλευτή ΣΑΔΙΚ-ΣΑΔΙΚ, αλλά τελικά με το πείσμα του το 1991 κατάφερε να στήσει τα καλύβια με μιά παρέα απο όλα τα χωριά, από Πυλαία , Μελία, Άβαντα, Συκορράχη, Αισύμη.

15 αυγούστου του 1992, γίνονται τα εγκαίνια του Οικισμού με τις ευλογίες του Μητροπολίτη Ανθίμου του Α΄και απο εκεί και πέρα συνέχισαν να γίνονται τα ανταμώματα κανονικά.

Το 1997 κατάφερε επι προεδρείας του , με ένα αξιοζήλευτο Δ.Σ , να εγκανιάσει την στέγη του Συλλόγου 120 τ,μ. , η οποία αγοράστηκε με χρήματα απο συνδρομές των μελών και άλλων φίλων.

Ο ίδιος για όλα αυτά λέει πολλά , κάποια σημεία είναι τα εξής:

Το 1980 ο Σύλλογος συμμετέχει σε πολιτιστικές εκδηλώσεις της περιοχής μας και όχι μόνον, έρχεται σε επαφή με τους Σαρακατσανους της Βουλγαρίας.

Το 1990 πυκνώνουμε τις επαφές μας με τους Σαρακατσάνους που ζουν στην Βουλγαρία, διοργανώνουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις, διαλέξεις με ειδικούς, κάνουμε ενέργειες, φέρνουμε παιδιά στην κατασκήνωση Μάκρης μέχρι το 1993. Γίνονται , οργανώνονται σε 19 Συλλόγους, τους βοηθάμε με τα σχολειά, με τα βιβλία, καθιερώσαμε να γίνεται το αντάμωμα στην ΚΑΡΑΝΤΙΛΑ του ΣΛΙΒΕΝ. Ερχόμαστε σε επαφή με τον κ.Εμφιετζόγλου να τους βοηθήσει για να κάνουν πολιτιστικό κέντρο. Είμαστε ο συνδετικός κρίκος των ομογενών μας .

Το 1992 με την ευλογία του Μητροπολίτη κ.κ. Άνθιμου γίνονται τα εγκαίνια του Παραδοσιακού Οικισμού, το 1996 ξεκινάμε την αγορά ιδιόκτητου γραφείου, που βρίσκεται στην Κομνημών 50 και εκθέτουμε πολλά εκθέματα από την Σαρακατσάνικη τέχνη, είναι ένα στολίδι στην περιοχή της πόλης μας , αυτά είναι τα μέχρι τώρα δρώμενα του Συλλόγου μας και θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με όλες τις Ελληνικές οργανώσεις, αλλά και με όσους τους έχουμε την ανάγκη, διότι το επιβάλλουν οι καιροί.»

Εκλεχθηκε μέλος της ΠΟΣΣ 3 φορές. Απο τον Μάρτιο του 2000 του απονεμήθηκε ο τίτλος του επίτιμου Προέδρου του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Έβρου, συνεχίζει με την παρουσία του να συμμετέχει ενεργά στα διαδραματιζόμενα του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Έβρου και όχι μόνον. Είναι μια κινητή βιβλιοθήκη, σε ότι αφορά την Σαρακατσάνικη παράδοση, τα ήθη και έθιμα, τραγούδια, ονόματα αλλά κυρίως για την Ελληνική ιστορία.

Χαρακτηριστικές φράσεις του, τις οποίες έχει πεί κατά καιρούς , ανάλογα με την περίσταση και οι οποίες έχουν μείνει ανεξίτηλες , είναι :

- Τι θα απογίνει το Έθνος! Την έλεγε μόλις ζοριζόταν λίγο και έβλεπε καμιά κατάσταση λίγο να παρεκτρέπεται ήταν η πρώτη φράση, που χρησιμοποιούσε.

- Ο σύλλογος πρέπει να έχει εθνική προσφορα και να προσέχει ιδιαίτερα τα εθνικά θέματα.

- Πρέπει να έχουμε συνεργασία με τις αρχές.

- Εθνικοί λόγοι το επιβάλλουν να γένει αυτό

- Για τις γυναίκες έλεγε « Άφτες αυτές τι τ’ς θες και τ’ς αναφέρ’ς ; »

Είχε ιδέες και προτάσεις όπως π.χ γραπτές ,προκειμένου να συμπεριληφθούν στον κώδικα δεοντολογίας της ΠΟΣΣ, ήτοι:

1^ον : Έλεγχος της σωστής διατήρησης της παράδοσης , με την αυθεντική αναπαράσταση ηθών , εθίμων, τραγουδιών και χορών απο τους συλλόγους

2^ον : Οργάνωση τομέα κοινωνικής προσφοράς σε κάθε σύλλογο για συμπαράσταση σε άτομα με ειδικές ανάγκες, ορφανά, άρρωστοι κλπ

3^ον : Οργάνωση τομέα εθνικής προσφοράς τους συλλόγους, όπου θα ενηρώνει και θα ενημερώνεται ο σύλλογος ,γιατί το κράτος και οι αρμόδιες αρχές στηρίζονται στο λαό.

4^ον : Οργάνωση τομέα Δημοσίων σχέσεων με όλα τα στρώματα του λαού

Όλα αυτά απο έναν «αγράμματο», που λέει οτι έμαθε απο τον παππού του πέντε κολυβογράμματα.

Συμπληρωματικά, θα ήθελα να αναφέρω και να ευχαριστήσω για τη συνδρομή της στην καταγραφή αυτή την Μαρία Κλειτσιώτη, Γεν. Γραμματέα του Συλλόγου Σαρακατσαναίων Έβρου.

Τιμή για τους Σαρακατσάνους του Έβρου που είχαν τον "ΤΡΑΝΟ".

Για μένα προσωπικά, υπήρξε "δάσκαλος" του Σαρακατσάνικου στοιχείου και για αυτό τον Ευχαριστώ ιδιαίτερα!

Πιστόλας Γιάννης.

Ελευθέρια Θράκης, 14-5-2010

Μία καλή και ικανοποιητική εμφάνιση πραγματοποίησε το χορευτικό συγκρότημα του Μορφωτικού συλλόγου Σαρακατσάνων Θράκης, την Παρασκευή 14 Μαΐου 2010, στις μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις του Δήμου Κομοτηνής, στην κεντρική πλατεία Κομοτηνής, στο πλαίσιο των Ελευθερίων Θράκης, όπου εορτάζεται η απελευθέρωση και η ενσωμάτωση της Κομοτηνής στον εθνικό κορμό το 1920. Τα μέλη του χορευτικού συγκροτήματος έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό και στο τέλος απέσπασαν ένα μεγάλο και θερμό χειροκρότημα από τους παρευρισκόμενους. Αξίζει να σημειωθεί πως παρά το γεγονός ότι εκείνη την περίοδο ξεκινούσαν και οι γραπτές εξετάσεις στα σχολεία, οι μαθητές - μέλη του συγκροτήματος, αφιέρωσαν αρκετό χρόνο σε πρόβες με μεγάλη θέληση και ευχαρίστηση, ενώ υπήρξε και συμμετοχή σπουδαστών - μελών του χορευτικού που φοιτούν σε άλλες πόλεις, ερχόμενοι αυθημερόν στην Κομοτηνή, για να ενισχύσουν και να συμβάλουν με την παρουσία τους, στο να βγει όσο το δυνατόν πιο καλύτερη και πετυχημένη η εμφάνιση του χορευτικού, στις πιο σημαντικές εκδηλώσεις της περιοχής. Το πρωί της ίδιας ημέρας ο σύλλογος πήρε μέρος στην καθιερωμένη παρέλαση, με άρτιο σχηματισμό από μέλη όλων των χορευτικών τμημάτων και αυτό χαροποίησε και γέμισε με αισιοδοξία τους παλαιότερους, βλέποντας πως υπάρχει ένα αισιόδοξο και ελπιδοφόρο μέλλον.

Κούκλαρης Στέφανος, Υπέυθυνος Χορευτικού ΜΣΣΘ

Νέο Ιστολόγιο από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Σαρακατσαναίων

Επισκεφθείτε το πατώντας εδώ!

Αφιέρωμα Κώστας Νάκας

Αναδημοσιεύουμε το αφιερώμα στον Σαρακατσάνο τραγουδιστή Νάκα Κώστα από το ιστολόγιο ''Πορτραίτα Σαρακατσαναίων''

ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΚΑΣ

Συνέντευξη στο Γιώργο Κολοβό

Κάθε φορά που κάθομαι με ένα μικρόφωνο απέναντι σε έναν γέροντα Σαρακατσάνο αισθάνομαι συγκίνηση και εναν απέραντο σεβασμό. Αυτή τη φορά αισθάνομαι το ίδιο (αν και έχω απέναντι μου ένα νεώτερο, έναν 65άρη), αλλά επι πλέον και θαυμασμό γιατί ο Κώστας Νάκας κατάφερε να εκφράσει τα βιώματα του μέσα από τα τραγούδια. Η εξαιρετική φωνή του ερμηνεύει με μοναδικό τρόπο το γνήσιο Σαρακατσάνικο τραγούδι και 40 χρόνια τώρα (από το 1970 μέχρι σήμερα) αποτελεί σταθερή αξία και σημείο αναφοράς για όλους μας. Τον ευχαριστώ που με προθυμία παραχώρησε τη συνέντευξη αυτή.

●●●

Ας αρχίσουμε αγαπητέ Κώστα με ορισμένα προσωπικά βιογραφικά στοιχεία.

Γεννήθηκα στις 15 Μαρτίου του 1945 στην Πλασιά, ένα μικρό χωριό της Αγιάς στη Λάρισα απ έξω, εκεί που τότε είχε τα κονάκια ο πατέρας μου, στο ρμάνι, όπως το ΄λεγαν. Είμαι γραμμένος στο Καστρί, εκεί ανήκε το χωριαδάκι αυτό. Το 1950 κάναμε αγορά και πήγαμε πιο δίπλα, στη Δήμητρα. Ο πατέρας μου ήταν ο Βασίλης και η μάνα μου η Δήμητρα, ήταν από τους Λιαγκαίους και στην οικογένεια είμαστε δυό αδέλφια και τέσσερις αδελφές - εγώ είμαι ο τελευταίος. Είκοσι χρόνια ήμουνα το χ΄μώνα στην Τσούξανη (τη Δήμητρα) και το καλοκαίρι στο Βέρμιο. Εκεί στο Σιδεράκι αγρείκσα, απ΄ το 1950 μέχρι το 1970 που τσάκσα τ΄ γκλίτσα κι έφυγα.

Χάρτης Μετακινήσεων

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΝΑΚΑ

Πες μου για την οικογένεια Νάκα, τους προγόνους σου. Ποιοί ήταν και που έβγαιναν ;

Ο πατέρας μου ο Βασίλης γεννήθηκε το 1909 και έβγαινε με τον παππού μου τον Χρήστο στα βουνά του Ασπροποτάμου. Εκει ξεκαλοκαίριαζαν και το χειμώνα ξεχείμαζαν κοντά στα Φέρσαλα. Τον παππού μου τον σκότωσαν. Έτσι έμειναν ορφανά, ο πατέρας μου με τον μπάρμπα μου και είχαν και δυό αδελφές. Η μία όμως πέθανε το 1917 με τη γρίπη και η άλλη γκύλησε με το ζαλίκι, την πήρε ο αέρας και σκοτώθηκε.

Τον πατέρα μου και τον μπάρμπα μου, όταν ορφάνεψαν, τους πήραν τα σόια της βαβά μ΄ οι μπαρμπάδες τους οι Μπλετσαίοι. Είχαν εξακόσια γιδόπρατα και τριάντα άλογα και πήγαν μαζί. Η βαβά μ΄ ήταν του Μπλέτσα στο Βελεστίνο στο Μπερσεφλί (το Αερινό). Εκεί ήταν το λιβάδι. Οι Μπλετσαίοι πριν να παν στη Μακεδονία, έβγαιναν στα χωριά των Αγράφων, στην Αργιθέα, εκεί ξεκαλοκαίριαζαν. Το 1929 οι Καραθοδωραίοι, που ήταν συγγενήδες με τσ΄ Μπλετσαίοι, προξένεψαν στον παππού μ΄ τον Γαλάνη τον Μπλέτσα το λιβάδι στο Σιδεράκι και τότε πήγαν στο Βέρμιο, απάνω στη Μακεδονία.

Και το χειμώνα μένατε πάντα στην Πλασιά ;

Τα λιβάδια στην Πλασιά τα είχε ο πατέρας μου με το ενοικιοστάσιο, που χάλασε περίπου το 1958. Αργότερα πήγαμε στη Δήμητρα και εκτός από τους Νακαίους, είναι εκεί οι Σαμουρελαίοι, Φιλοκωσταίοι, Γιαννακαίοι, Μπλετσαίοι, Πλαταίοι, Βουλγαραίοι, Κωτουλαίοι, Τσιουραίοι, Λωλαίοι, Μπακογιανναίοι. Tο ένα τρίτο του χωριού είναι Σαρακατσάνοι, 25 – 27 οικογένειες.

Οι γονείς του Κώστα Νάκα, Βασίλης και Δήμητρα (το γενος Λιάγκα)

Σιδερακι 1972 - Ξεπροβοδίζουν τον Κώστα Νάκα για την Αθηνα

Η ΣΤΡΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΕΡΜΙΟ

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τη στράτα για το Βέρμιο.

Τον Αύγουστο του 1946 τους έδιωξε ο στρατός από τα β΄νά και από το 50 την άνοιξη και μετά ξανακίν΄σαμε με το καραβάνι. Από 5 χρονών μέχρι τα 25, έζησα το πάνω-κάτω. Τα πρώτα χρόνια με τα πόδια, όλοι μαζί. Ξεκίναγαμε όλες οι οικογένειες αντάμα. Καραβάνι, στράτα, τσιατούρες.

Στη στράτα αυτή, φεύγαμε από Λάρισα, Τύρναβο, Ελασσώνα, Σαραντάπορο, Σέρβια Κοζάνης (τότε δεν υπήρχε η λίμνη) και βγαίναμε στο Βέρμιο, από εκεί που τώρα είναι τα εργοστάσια της ΔΕΗ. Μετά, ανεβαίναμε στο Σιδεράκι, που είναι ακριβώς πάνω από τη Νάουσα, από τον Άγιο Νικόλα ίσια απάνω. Άμα έπαιρνες το μονοπάτι από κει, σ΄ έβγαζε στα καλύβια τα θ΄κά μας, δεν είχε άλλα στο στρατί να συναντήσεις.

Το φθινόπωρο πάλι, όταν έφευγαμε από κει, πάλι έκαναμε τη στράτα προς τα κάτω, καραβάνι με κονάκια και τσιατούρες, κάναμε πάνω από δέκα κονάκια. Οι μισοί οι θ΄κοί μας έμεναν στο Αερινό και οι άλλοι μισοί έμεναν εδώ στο χωριό το δικό μας, την Δήμητρα).

Τα έχω ζήσει όλα από μικρός, όλη αυτή τη σειρά και σ΄ αμπροστά με τις βαβές.

Πάντα την ίδια στράτα κάνατε ;

Όχι. Μερικά χρόνια αργότερα, την άνοιξη φόρτωναμε τα πρότα και τα άλογα στο τραίνο, από τη Λάρισα και τα ξεφορτώναμε στη Νάουσα. Και οι οικογένειες μέσα. Μερικές φορές το χ΄νόπωρο κατεβαίναμε με τα πρότα όλοι μαζί μέχρι την Κατερίνη και μετά τραίνο, γιατί τα Τέμπη ήταν δύσκολα. Τα φορτηγά ήρθαν αργότερα, τη δεκαετία του ΄70.

Η βοσκή του κοπαδιού

Η ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΤΑΝΗ ΣΤΟ ΣΙΔΕΡΑΚΙ

Το Σιδεράκι από ό,τι είδα στο χάρτη, ήταν στο βόρειο τμήμα του Βερμίου. Πώς ήταν οργανωμένο το τσελιγκάτο και πώς ήταν η ζωή στη στάνη ;

Στο Σιδεράκι είχαμε ένα τσελιγκάτο με 20-25 κονάκια. Οι οικογένειες ως επι το πλείστον είμασταν όλοι συγγενήδες απ΄ το σόι το Μπλετσαίικο. Ήταν οι Πριντζαίοι, οι Βουλγαραίοι, οι Αρκουδαίοι και ο Κουμπούρας. Τσέλιγκας ηταν ο παππούς ο Κώστας ο Μπλέτσας ή Γαλάνης (γιατί ήταν γαλανομάτης) και από το 1950 και μετά ανέλαβε ο γιός του ο Νίκος, ο οποίος ζεί ακόμα. Το τσελιγκάτο είχε 3,5 - 4.000 γιδόπρατα και ήταν τέσσερα γαλαροκόπαδα, δύο στερφοκόπαδα, 2 ζγουροκόπαδα και τα γίδια.

Τα κονάκια ήταν στημένα στα 1.850 μέτρα υψόμετρο, σε μιά γούρνα, ήταν ψήλωμα σπανό, δεν είχε δάσος. Κάθε οικογένεια είχε τέσσερα καλύβια. Είχε το τρανό το κονάκι, είχε με τον αργαλειό, είχε με τα τυριά και δίπλα είχε με τα πελεκούδια.

Όταν πηγαίναμε στο Βέρμιο, καμμιά δεκαπενταριά μέρες είμασταν χαμ΄πλότερα, δεν είμασταν στα κονάκια στα σπανά, γιατί είχε χιόνι ακόμα. Μας κράταγαν οι γερόντοι εκεί εμάς τα παιδιά και βάραγαμαν στρούγκα.

Το γάλα το έπαιρνε ο γαλατάς το έφτιαχνε μπασκί, το φόρτωνε και το πήγαινε στο Σέλι. Εκεί γίνονταν η επεξεργασία. Μέχρι 13 Ιουλίου ήταν ο γαλατάς. Μετά σταμάταγε ο γαλατάς και ο καθένας ανάλογα τι πρότα γαλάρια είχε, έπαιρνε το γάλα και τ΄όφτιανε τυρί για την οικογένεια στα τομάρια. Το γιδόγαλο το κάναμε ξυνόγαλο. Τ’ Α΄η Αποστόλου κούρευαμε τα ζγούρια και τα γίδια.

Είχαμε και προστριβές με τους πρόσφυγες από το Μέγα Ρέμα (Ροδοχώρι). Ανάμεσα από μας και το Μπλιάκι που ήταν οι Καραθοδωραίοι ήταν το Τσανακτσί, ένα λιβάδι που το είχαν δώσει στους πρόσφυγες. Αυτοί είχαν γελάδια, πολλά γελάδια και τα έφερναν και σε μας. Οι θ΄κοί μας ούτε ήθελαν να βλέπουν γελάδια.

Το λιβάδι ηταν Σελιώτικο. Τώρα υπάρχει ένας ξάδελφος μου που βγαίνει ακόμα εκεί, ο Φώτης ο Μπλέτσας.

Στρούγκα στα κονάκια

Στα είκοσι χρόνια που έζησες στο Βέρμιο, συνάντησες κίνδυνο από άγρια ζώα η κάποιο περιστατικό;

Από αστραπές μόνο, και έπαθαμε και ζημιές. Μιά βολά το 1950 μας τα έκαψε στο τσαρδάκι. Πέφτει ο κεραυνός και από τα χίλια πρότα κάηκαν 50 και μια γίδα. Θυμάμαι τις γ΄ναίκες να κλαίν.

Να πω ότι όλα τα χρόνια που έζησα εκεί, δεν είχαμε ούτε ένα νεκρό στα βουνά. Ούτε από ατύχημα ούτε πέθανε κανένας. Το χειμώνα εντάξει, η στη στράτα. Αλλά επάνω στα βουνά στα κονάκια, νεκρό δεν διώξαμε, ποτέ. Ήταν χα΄ρλίτικο λιβάδι.

Στο Βέρμιο δεν υπήρχε στάνη που να μην είχε δάσκαλο για τα παιδιά.

Όταν έβγαιναμε απάν στα καλύβια, μας ήφερναν το δάσκαλο. Όταν ήταν καλός ο καιρός έκαναμε όξω μάθημα. Κάναμε ό,τι δεν είχαμε κάνει στο χωριό και μετά μας έκανε για σιά μπροστά.

Στα χειμαδιά στο χωριό, εγώ δεν έκατσα ποτέ να τελειώσω το σχολειό μέχρι τον Ιούνιο. Στις 20 Μάη έφευγαν τα κοπάδια και θυμάμαι μας έβαζε ο δάσκαλος διαγώνισμα πιό πριν, για να φύγουμε.

Πες μου για την ιεροτελεστία με το ράψιμο του φλάμπουρα και τα τραγούδια του.

Αυτά δεν τα έζησα. Το 1955 μιά αδελφή μου εκεί απάν παντρεύτηκε, στα κονάκια. Τα προζύμια την Πέφτη, πήγαν για ξύλα την Παρασκευή τα ήφεραν, έσφαξαν τα σφαχτά, έκαναν τις κλούρες, Σάββατο γλέντι και τραγούδια με το στόμα, την Κυριακή γίναν τα στέφανα και πάλι γλέντι, άπλωσαν τα προικιά τη Δευτέρα αλλά τον φλάμπουρα τον είχαν σταματήσει. Στο τραγούδι τραγούδαγαν παρέα- παρέα. Άρχιζαν οι άντρες και μετά έλεγαν : άντε, πάρτε το γ΄ναίκες. Κι αυτές συνέχιζαν.

Το τελευταίο κοπάδι που έμεινε στο Σιδεράκι

ΑΠΟ ΠΑΙΔΙ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Πώς ξεκίνησες το τραγούδι και ποιά ήταν τα πρώτα ερεθίσματα για να ασχοληθείς με αυτό ;

Από μικρός τραγούδαγα στα πρότα - ήταν μέσα μου. Πάντα πάλευα με κάτι φλογέρες, και έφτιαχνα κλαρίνο από ξύλο. Και τραγούδαγα εκεί, σε συγγενήδες και σε χαρές.

Η μάνα μου η Δήμητρα ήταν από τους Λιαγκαίους. Η Μαρία η Λιάγκα που έχουμε τραγουδήσει μαζί και έχουμε βγάλει δίσκους είναι πρώτη μου ξαδέλφη. Ο μπάρμπας μου, ο πατέρας της Μαρίας ήταν πολύ μερακλής. Μού ‘λεγε ένα στιχάκι, τό ‘γραφα εγώ. Πολλά από τα τραγούδια τα παλιά που έχω καταγράψει και έχω συγκεντρώσει μου τα είπε ο μπάρμπας μου, αλλά και άλλοι παλιοί.

Ο πατέρας του παππού μου ο Γιώργος ο Νάκας είχε κι έναν αδελφό κι έχω ένα τραγούδι γι αυτόν. “Τρείς περδικούλες κάθονταν στο Καταφύγι στη ράχη” (Το Καταφύγι είναι στα Πιέρια). Είχε κάνει κλέφτης δεκαοκτώ χρόνια και είχε φτάσει μέχρι και τα Σκόπια πού ήταν Τούρκικο, η Ελλάδα ήταν απ΄ τον Τύρναβο και κάτω. Και για τον μπάρμπα μου τον Γιάννη έχω βγάλει τραγούδι. “Αναστενάζουν τα βουνά και κλαίνε τα ελάτια – μοιρολογάνε οι οξυές και δεν λαλούν τ΄ αηδόνια”. Αυτό το τραγούδι ταιριάζει σε πολλά επίθετα συνήθως δισύλλαβα.

Οι θ΄κοί μας οι παλιοί τραγούδαγαν τα Σαρακατσάνικα, αλλά μετά βγήκαν και τα τραγούδια του γραμμοφώνου. Πολλά τραγούδια δεν τ΄άχα ακούσει, δεν τ΄άξερα κι όλα. Και πήρα κι από άλλους.

Ο πατέρας του Κώστα Νάκα στις αλαταριές

1970 - Η ΠΡΩΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ

Καί έρχεται η στιγμή, που όπως είπες παίρνεις τη μεγάλη απόφαση και κατεβαίνεις στην Αθήνα.

Το 1966, μόλις είχα απολυθεί από φαντάρος, έλεγα στον πατέρα μου : θα φύγω, θα πάω να γένω τραγουδιστής. “Μα, θα παρατήσουμε τη δ΄λειά μας εδώ, θα αφήκουμε τα πρόβατα;”, αλλά εγώ επέμεινα και πράγματι το 1970 το Γενάρη ήρθα στην Αθήνα. Στην αρχή έπιασα δουλειά σε ένα τυροπωλείο και από εκεί ξεκίνησα σιγά-σιγά.

Το 1971 ηχογράφησα ένα δισκάκι, στο οποίο τα τραγούδια τα είχα γράψει εγώ. Ένα από αυτά ήταν το “Άσε με χάρε άπονε” το οποίο είχα γραψει για ένα ξάδελφο μου, που ενώ βόσκαγε τα πρόβατα έξω απ’το χωριό, σκοτώθηκε όταν τον χτύπησε ένα αυτοκίνητο.

΄΄ Άσε με χάρε άπονε, τα νειάτα να γλεντήσω – γιατι είμαι νιός και ορφανός, θέλω κι εγώ να ζήσω – από μικρός δεν γνώρισα μανούλα και πατέρα - θέλω κι εγώ μεσ΄ στη ζωή να δω μιά άσπρη μέρα – τα νειάτα τώρα ανθίζουνε, κι ο χάρος με τα παίρνει – η μοίρα μου η άπονη, τώρα σκληρά με δέρνει΄΄.

Η πρώτη διαφήμιση που ακούστηκε τ΄ όνομα μου ήταν στο ραδιοφωνικό σταθμό της Άμφισας, που έβαζε δημοτικά τραγούδια. Θυμάμαι άκουσα τον ραδιοφωνικό παραγωγό να λέει “Και τώρα θα ακούσετε το ΄΄ Άσε με χάρε άπονε΄΄ από τον Κώστα Νάκα”.

Εκείνη την ώρα δάκρυσα και με πήρε το παράπονο.

ΟΙ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΣΤΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Η συνέχεια ήταν καλή για σένα ; Ήταν όπως τα περίμενες ;

Στο ξεκίνημα βοήθησε και ο παράγοντας τύχη εκτός από τις δυνατότητές μου. Ήταν ένας θ΄κος μας στην ΥΕΝΕΔ, ο Θόδωρος ο Τυμπλαλέξης. Τότε παρουσίαζε από το 1971 έως το 1973 δημοτικά τραγούδια και λέει ΄΄κε Διονυσόπουλε γιατί δεν βάζεις Σαρακατσαναίικα τραγούδια ; - Δεν έχω του απαντά εκείνος. – Θα σε στείλω εγώ του λέει να βρείς΄΄. Πράγματι ήρθε αυτός, με βρήκε και μου ζήτησε να τραγουδήσω. Πήρα ένα άλλο παιδί τον Θανασάκη τον Ντόβα και πήγαμε να τραγουδήσουμε Σαρακατσαναίικα. Είπαμε το ΄΄Κίνησαν τα Τζαμόπουλα - Κάτω στον κάμπο τον πλατύ - Πήρε ο Μάρτης δώδεκα΄΄ και άλλα. Η εκπομπή έγινε απ΄ ευθείας, ζωντανή και για πρώτη φορά τότε ακούστηκε το Σαρακατσάνικο τραγούδι στα ΜΜΕ.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Τού άρεσε του Διονυσόπουλου και μου είπε να πάω στις 25 Μαρτίου να τραγουδήσω Σαρακατσαναίικα. Πήγαμε στην Παιανία και έκαναμε έναν κούρο με αναπαράσταση το άρμεγμα στα πρόβατα. Μετά πήγε στην ΕΡΤ και με ξανακάλεσε. Εκεί μου είπαν να κάνω δοκιμαστικό. Παίρνω λοιπόν μία ορχήστρα, κάνουμε μία ηχογράφηση, με εγκρίνανε και την έπαιξαν στο ραδιόφωνο. Κάποια στιγμή με παίρνουν τηλέφωνο : Κύριε Νάκα, ελάτε να κάνουμε εκπομπή. Μού είπε τότε ο Διονυσόπουλος : “ Κωστάκη, ετοιμάσου να κάνουμε εκπομπή για τους Σαρακατσαναίους που έρχονται από τα β΄νά στα χειμαδιά ”. Σκεφτόμουν ποιό τραγούδι να βρώ, τότε ήταν που έγραψα το ΄΄ Φεύγουν τα λάια πρόβατα΄΄. Έγραψα και τους στίχους και τη μουσική. Στη συνέχεια ειδοποίησα τους συγγενείς μου για την εκπομπή. Τότε τα σπίτια δεν είχαν τηλεόραση και οι θ΄κοί μας οι Σαρακατσαναίοι μάσαν τα κοπάδια μέσα και πήγαν στο καφενείο ούλοι. Μαζώχκαν γ΄ναίκες, άντρες, μπαρμπάδες και με είδαν. Όλοι οι συγγενήδες, η μάνα μου, ο πατέρας μου συγκινήθηκαν, έβαλαν τα κλάμματα. Και είπε τότε ένας χωριάτης στον πατέρα μου : “ Βασίλη, τον Κωστάκη μην τον κλαίς – τώρα να τον καμαρώνεις, γιατί αυτός τραγούδαγε πέρα στα καραούλια και τώρα μας έμασε όλο το χωριό εδώ για να τον δούμε”.

1973 - ΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ

Και βέβαια αρχίζεις και γίνεσαι καθαρός επαγγελματίας.

Μετά άρχισαν και με καλούσαν οι συλλόγοι. Το 1973 με ανακάλυψε ο μπάρμπα Βασίλης ο Τσαούσης. Με είδε στην τηλεόραση, ήρθε στην Αθήνα με έψαξε, με ήβρε και με κλείνει στο χορό των Σερρών, που τότε ήταν πρόεδρος. Ήρθαν απο τη Θράκη ο Χρήστος ο Δαλακούρας και ο Τάκης ο Καραγιάννης ο ιδρυτής της εφημερίδας μας ΄΄Ηχώ των Σαρακατσαναίων΄΄. Με βρίσκουν και μου λένε, είμαστε απο το σύλλογο Θράκης και θέλουμε ν΄άρθεις. Είχαν ένα σύλλογο τότε, και θα γίνονταν ο χορός στην Ξάνθη. Τους είπα ότι δεν μπορούσα γιατί είχα πάρει μία μέρα άδεια για να πάω στις Σέρρες. Αυτοί ήθελαν δύο μέρες πριν και είπε ο Χρήστος: “ Εμείς άμα δεν σε πάρουμε μας είπαν να μην πάμε απάνω”. Τελικά παρακάλεσαν το αφεντικό μου και αυτός με άφησε.

1974 - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΞΙΩΣΗ

Πάντως δεν αρκέστηκες στην ερμηνεία των παραδοσιακών Σαρακατσάνικων τραγουδιών, αλλά δημιούργησες και αρκετά δικά σου.

Το 1974 έκανα την πρώτη ραδιοφωνική εκπομπή στο ραδιομέγαρο της ΕΡΤ με τον Παναγιώτη Μυλωνά. Μου είπε: “ Κωστάκη, θέλω να μου φέρεις τραγούδια για τους Σαρακατσαναίους που φεύγουν την άνοιξη για τα βουνά ”. Πάλι κάθησα, σκέφτηκα και έγραψα το τραγούδι ΄΄ Το Μάη νύχτα γκυζερώ ΄΄ και τους στίχους και τη μουσική. Τα τραγούδια βγαίνουν στη στιγμή. Αν έχεις βιώματα, σου έρχονται απο μόνα τους.

Έγραψα επίσης τα τραγούδια : ΄΄ Αναστενάζουν τα βουνά΄΄ - ΄΄Πεθύμησα τα νειάτα μου ΄΄ - Ένα που έγραψα για τον φίλο μου τον Τάκη τον Δαλακούρα, και ένα κλέφτικο, το : ΄΄28 απ΄ τον Αλλωνάρη κι ο Αύγουστος δεν μπήκε΄΄ για έναν κουμπάρο μου απ΄ τον Αλμυρό, τον Τάκη τον Μπέη.

Τα τραγούδια ΄΄θα σε ρωτήσω ξάδερφε΄΄ και το ΄΄αφέντη μου στην τάβλα σου΄΄ μου τα ΄δωσε ο Θόδωρος ο Γιαννιώτης.

Είμαι καθαρά επαγγελματίας τραγουδιστής. Δεν έχω άλλη δουλειά. Αυτό είναι το επάγγελμα μου και έτσι ζω την οικογένεια μου. Τα δικά μου τραγούδια τα έχω κατοχυρώσει σαν πνευματική ιδιοκτησία. Τα παραδοσιακά Σαρακατσάνικα τραγούδια δεν μπορεί και δεν πρέπει να τα κατοχυρώσει κανένας γιατί είναι του λαού. Εγώ έχω κάνει μόνο εκτέλεση.

1976 – Ο ΓΑΜΟΣ

Από τη δουλειά μου στο τυροπωλείο σταμάτησα το 1976 όταν παντρεύτηκα τον Νοέμβριο. Η γυναίκα μου δεν είναι Σαρακατσάνα. Είναι από το χωριό Άγραφα Ευρυτανίας και λέγεται Λουίζα Κωστούλα. Κάναμε τρία παιδιά, δυό κόρες και ένα γιό, η μία κόρη είναι παντρεμένη στη Λάρισα, έχουμε ένα εγγονάκι και τα άλλα τα παιδιά είναι στην Αθήνα.

Με την ξαδέλφη του Μαρία Λιάγκα στο Περτούλι

ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Συμμετέχεις σε όλες τις εκδηλώσεις για τη Σαρακατσάνικη παράδοση. Είσαι ικανοποιημένος από αυτά που γίνονται και πώς βλέπεις το αύριο ;

Για το αύριο … δεν ξέρω,… μακάρι. Δεν υπάρχουν στα παιδιά τα βιώματα αυτά που ζήσαμε εμείς. Αλλά, πάλι από μας τους ίδιους εξαρτάται. Θα ΄θελα πάντως, όσοι αναλαμβάνουν τους συλλόγους, να αναλαμβάνουν με όλη τη σημασία της λέξεως. Αλλιώς να κάθονται παραδίπλα. Δηλαδή νάχουμε τον τίτλο και να μην κάνουμε τίποτα; Κι όταν μπαίνεις σε τέτοιο χορό να μπαίνεις για να προσφέρεις και να ξέρεις ότι θα χάσεις κι από πάνω. Θέλει ανθρώπους που να ξέρουν με τι θα ασχοληθούν.

Όσον αφορά τις εκδηλώσεις, συμμετέχω και προσπαθώ να δίνω πάντα το παρών, όπως στο αντάμωμα του Περτουλίου όπου δεν έχω λείψει ποτέ παραμερίζοντας γάμους και δουλειές όλα αυτά τα τριάντα χρόνια.

●●●

Για να κλείσουμε, όπως καταλαβαινω, οι καλυτερες αναμνησεις σου είναι από το Σιδερακι - Τι έχει μείνει μέσα σου ;

Εμεις τράνεψαμε εκεί απάν, πόνεσαμε. - Όποτε περνάω απ΄ τη Νάουσα, τηράω πάνω τις κορφές και με πιάνει το παράπονο.